Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) – prawdopodobnie każdy z nas miał chociaż raz w życiu styczność z liśćmi tej rośliny i nie był to kontakt przyjemny. Parzące właściwości roślina zawdzięcza włoskom znajdującym się na liściach i na łodygach. Włoski składające się z krzemionki i węglanu wapnia ulegają pęknięciom, a ich ostre brzegi z łatwością przebijają nasz naskórek. W ten sposób kwas mrówkowy przedostaje się do tkanek, powodując swędzenie i powstawanie bąbli na skórze. Oprócz kwasu mrówkowego znajdziemy tam takie substancje jak: histamina, serotonina, acetylocholina i leukotrieny.
Występowanie pokrzywy
Pokrzywa to jednoroczna roślina zielna należąca do rodziny pokrzywowatych. Około 68 gatunków tej rośliny występuje na całym globie z wyjątkiem Antarktydy.
Przedstawicielami rodzimych gatunków są: pokrzywa zwyczajna oraz pokrzywa żegawka – rośliny pospolite na terenie całego kraju. To typowe gatunki ruderalne, czyli rosnące w miejscach zmienionych przez człowieka, często zaniedbanych.
Skład pokrzywy
Pokrzywa zwyczajna to roślina bogata w witaminy A, K, B2, B3, B6, B9, C i E oraz minerały takie jak wapń, żelazo, magnez, potas, krzem. Dodatkowo w swoim składzie posiada kwasy organiczne i fitosterole. Związki biologicznie czynne zostały wykryte w korzeniach oraz w liściach pokrzywy. W skład pokrzywy wchodzi również wiele kwasów organicznych. Są to między innymi kwasy: mrówkowy, kawowy, masłowy, bursztynowy, kumarowy, palmitynowy, octowy, szczawiowy, fosforowy. Znajdziemy tam również chlorofil, cholinę, histaminę, flawonoidy, lecytynę, serotoninę.
Zastosowanie pokrzywy w lecznictwie
W celach leczniczych wykorzystywane są zarówno liście, jak i korzenie pokrzywy. Liście zbiera się przed kwitnieniem, natomiast korzenie pozyskuje się na wiosnę lub jesienią. Ze świeżych pędów pokrzywy robi się wartościowy sok z pokrzywy. Wśród chorób i schorzeń, na które stosuje się pokrzywę, wymienia się choroby układu moczowego (przerost gruczołu krokowego, zaburzenia oddawania moczu), kamicę nerkową, choroby woreczka żółciowego.
Roślinę wykorzystuje się również, aby:
- zmniejszyć alergię,
- obniżyć stan zapalny w organizmie,
- obniżyć poziomu cholesterolu,
- obniżyć ciśnienie krwi,
- przeciwdziałać wypadaniu włosów.
Co więcej, pokrzywa pomaga obniżyć poziom cukru we krwi, łagodzi ból głowy, przynosi ulgę w nieżytach żołądka, bywa również stosowana w leczeniu trądziku i zmian skórnych, chorobach płuc i różnego rodzaju krwawieniach (krwiomocz, krwawienie z nosa i inne).
Pokrzywa jako roślina włóknista
Włókna z pokrzywy pozyskiwane były już w neolicie i w epoce brązu. Wskazują na to liczne stanowiska archeologiczne. Jako roślina przędzalnicza pokrzywa pojawia się w opisach XII – wiecznych. Włókna pokrzywowe wykorzystywane były do produkcji grubych tkanin żaglowych i namiotowych, lin, powrozów i szpagatów.
Z materiałów produkowanych z włókien pokrzywy robiono także prześcieradła oraz obrusy. W czasie wojen napoleońskich pokrzywa wykorzystywana była do produkcji mundurów dla armii. Z włókien pokrzyw produkowano również sprzęt rybacki, ponieważ nie nasiąkały one wodą.
Pokrzywa — zastosowanie w kosmetyce
W kosmetyce pokrzywa wykorzystywana jest do produkcji maseczek, kremów, toników i szamponów. Napar z pokrzywy połączony z octem jabłkowym jako płukanka do włosów sprawi, że włosy staną się lśniące, elastyczne i przestaną wypadać.
