Bluszcz pospolity

Bluszcz pospolity (Hedera helix) jest rośliną pnącą należącą do rodziny araliowatych (Araliaceae). Naturalnie występuje w Europie i Azji Mniejszej, gdzie rośnie dziko w lasach i zaroślach. Jest gatunkiem śródziemnomorsko – atlantyckim i występuje w większości krajów europejskich, z wyjątkiem ich północnych i wschodnich części. W Polsce jest rośliną rodzimą i podlega częściowej ochronie gatunkowej. Jest gatunkiem zawleczonym i inwazyjnym. Aktualnie występuje już w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii, Indiach, Brazylii, Afryce Południowej.
Owoce bluszczu pospolitego są kulistymi jagodami o średnicy około 6 mm i ciemnoniebieskiej lub czarnej barwie. Zawierają one saponiny trujące dla ludzi i zwierząt domowych, ale nie dla ptaków. Ptaki takie jak drozd i pliszka roznoszą nasiona bluszczu w swoich odchodach.
Owoce bluszczu pospolitego mają zastosowanie lecznicze i kosmetyczne. Zawierają one substancje o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym i ściągającym. Można z nich przygotować nalewkę lub maść na bóle reumatyczne, stany zapalne skóry, trądzik czy łupież.

Uprawa bluszczu

Bluszcz pospolity jest rośliną łatwą w uprawie i dostosowującą się do różnych warunków. Można go sadzić w ogrodzie, na balkonie lub w domu jako roślinę doniczkową.
Oto kilka wskazówek dotyczących uprawy bluszczu:
Najlepsze będzie stanowisko częściowo słoneczne lub z rozproszonym światłem. Bluszcz znosi też cień. Wtedy jednak wolniej rośnie i słabiej kwitnie.
Roślina lubi żyzną, wilgotną oraz zasadową glebę. Bluszcz nie lubi przesuszenia ani zbyt dużej obfitości wody.
Najlepiej nawozić go 2-3 razy w sezonie (od maja do lipca) nawozem do roślin pnących.
Bluszcz należy przycinać regularnie, aby utrzymać pożądany kształt i zapobiec nadmiernemu rozrastaniu się. Przycinanie można wykonywać przez cały rok.
Roślinę rozmnaża się przez sadzonki pędowe pobierane od maja do sierpnia. Sadzonki ukorzeniają się łatwo w wilgotnym podłożu.

Choroby bluszczu

Grzybowe choroby liści

Plamistość pierścieniowa jest chorobą grzybową, która atakuje liście bluszczu. Objawia się wodnistymi, a potem brązowymi lub brunatnymi plamami na liściach. Na plamach występują skupienia zarodników grzyba na dolnej stronie blaszki liściowej. Choroba rozwija się bardzo szybko i może doprowadzić do opadania liści. Można ją zapobiegać przez podlewanie roślin preparatem Biosept 33 SL (0,05%), Fongarid 25 WP (0,05%), Previcur 607 SL (0,2%) lub Spinaker 607 SL (0,2%). Można ją też zwalczać przez opryskiwanie roślin preparatem Bravo 500 SC lub Biochikol 020 PC2.
Antraknoza jest chorobą grzybową, która atakuje liście, pędy i kwiaty bluszczu. Objawia się owalnymi, brązowymi plamami na liściach. Choroba może doprowadzić do więdnięcia i opadania liści. Można ją zwalczać przez opryskiwanie roślin preparatem Topsin M 500 SC (0,1%) lub Bravo 500 SC (0,3%).

Bakterioza liści

Plamistość bakteryjna liści jest chorobą wywołaną przez bakterię Xanthomonas hortorum pv. hederae1. Choroba atakuje liście bluszczu i powoduje brązowe plamy z jasnożółtą obwódką i postrzępionym brzegiem. Plamy mogą się zlewać i doprowadzać do zasychania i opadania liści. Choroba rozprzestrzenia się przez wodę i narzędzia ogrodnicze. Można ją zapobiegać przez unikanie nadmiernego podlewania i nawożenia oraz przez dezynfekcję narzędzi. Można ją też zwalczać przez opryskiwanie roślin preparatem Agrecol BakterioStop (0,5%) lub Biosept 33 SL (0,05%).

Choroby odglebowe

Fytoftoroza na bluszczu pospolitym jest chorobą wywoływaną przez grzyba Phytophthora palmivora. Choroba atakuje głównie łodygi i liście bluszczu, powodując ich brązowienie, zasychanie oraz obumieranie. Choroba rozwija się w warunkach wilgotnych i zakaża rośliny przez rany lub uszkodzenia mechaniczne. Chorobie zapobiegamy poprzez unikanie nadmiernego podlewania i nawożenia. Można ją też zwalczać przez opryskiwanie roślin preparatami zawierającymi fosetyl glinu lub metalaksyl. Opryski należy wykonywać co 2-3 tygodnie od wiosny do jesieni, zgodnie z zaleceniami producenta. Oprócz tego należy usuwać i niszczyć porażone części roślin oraz dezynfekować narzędzia ogrodnicze.

Właściwości zdrowotne bluszczu

Bluszcz łagodzi kaszel i zapalenie oskrzeli dzięki działaniu wykrztuśnemu i rozkurczowemu na mięśnie gładkie oskrzeli.
Poprawia krążenie krwi i zapobiega zastojom żylnym dzięki działaniu przeciwobrzękowemu i uszczelniającemu naczynia włosowate.
Zmniejsza cellulit i ujędrnia skórę dzięki działaniu lipolitycznemu i przyspieszającemu przemianę materii.
Leczy grzybicę stóp i paznokci dzięki działaniu bakteriostatycznemu i łagodzącemu świąd i pieczenie.
Do zrobienia preparatów z bluszczu pospolitego używa się głównie jego liści oraz owoców. Można z nich przygotować napar, syrop, nalewkę lub maść.

Napar z bluszczu

Łyżkę liści zalewamy szklanką gorącej wody i pozostawiamy na noc. Rano podgrzewamy do wrzenia, odstawiamy na 10 minut, a następnie przecedzamy. Pijemy 2-3 razy dziennie po 1/3 szklanki.
Napar z bluszczu pospolitego:
działa wykrztuśnie i rozkurczowo na oskrzela
łagodzi kaszel i zapalenie gardła,
poprawia ukrwienie skóry i uszczelnia naczynia włosowate,
działa bakteriostatycznie i przeciwobrzękowo,
przyspiesza przemianę materii i usuwanie toksyn
Napar z bluszczu pospolitego można pić w ilości: 1 szklankę dziennie lub 2-3 razy dziennie po 1/3 szklanki. Ważne jest, aby nie przedawkować naparu, ponieważ może to doprowadzić do zatrucia. Dzieciom lepiej podawać tylko preparaty apteczne z bluszczu pospolitego.

Spożywanie naparu z bluszczu zawsze wcześniej skonsultuj z lekarzem.

Przeciwwskazania do stosowania bluszczu pospolitego są następujące:
ciąża i karmienie piersią
nadwrażliwość na bluszcz lub inne rośliny z rodziny araliowatych
choroby nerek, serca lub wątroby
zaburzenia krzepliwości krwi lub przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych
nadmiar żelaza w organizmie
niedawne zabiegi chirurgiczne
Pamiętaj: bluszcz pospolity jest rośliną trującą i zawiera wiele toksycznych związków, dlatego należy stosować go ostrożnie i zgodnie z zalecaną dawką.

Bluszcz może powodować takie objawy jak:
biegunka
wymioty
skurcze
pieczenie w jamie ustnej i gardle
wysypka
odrętwienie
zatrzymanie oddechu

Dlatego spożywanie preparatów z bluszczu zawsze wcześniej skonsultuj z lekarzem.

Ciekawostki o bluszczu

Bluszcz był uważany za roślinę Ozyrysa w Egipcie i Dionizosa w Grecji, symbolizującą nieśmiertelność i radość życia.
Jest często używany w reklamach jako element dekoracyjny lub metafora trwałości i wierności.
Lubi owijać się wokół drzew, murów czy słupów, tworząc charakterystyczne wzory i kształty.
Bluszcz jest rośliną miododajną, leczniczą i kosmetyczną, wykorzystywaną do produkcji syropów na kaszel, tabletek do ssania, kremów czy szamponów.
Jest jedynym przedstawicielem rodziny araliowatych we florze Polski i jedynym pnączem o liściach zimotrwałych.