Monstera (Monstera deliciosa) to popularna roślina doniczkowa, która zachwyca swoimi dużymi i dziurawymi liśćmi. Pochodzi z tropikalnych lasów Ameryki Środkowej i Południowej, gdzie rośnie jako pnącze wspinające się po drzewach. W warunkach domowych może osiągnąć kilka metrów wysokości i szerokości. Monstera jest nie tylko dekoracyjna, ale także jadalna. Jej owoc przypomina kształtem kolbę kukurydzy i ma słodki smak, zbliżony do ananasa i banana. Jednak zanim zjemy owoc monstery, musimy się upewnić, że jest dojrzały i nie zawiera toksycznych kryształków szczawianu wapnia. W tym artykule dowiesz się więcej o tej roślinie, jej pochodzeniu, uprawie, pielęgnacji i zastosowaniu.

Monstera należy do rodziny obrazkowatych i jest pnączem z 37 gatunkami, które rosną w Ameryce Środkowej i Południowej, od Meksyku po Boliwię i Brazylię. Monstera Adansona trafiła do Portoryko, a monstera dziurawa na Wyspy Seszelskie i Towarzystwa. W swoim naturalnym środowisku występuje w lasach tropikalnych na równiku, gdzie wspina się po pniach drzew albo tworzy grupy przy ich podstawie. Liście monstery wyróżniają się swoimi nacięciami i dziurami, które mogą służyć różnym celom adaptacyjnym.

Gatunki i odmiany Monstery

Oto kilka najczęstszych odmian monstery, które mają piękne i charakterystyczne liście o różnych rozmiarach, kształtach i kolorach:

Monstera dziurawa (Monstera deliciosa) – to gatunek o dużych liściach w kształcie serca, które mają nacięcia i dziury. W domu może dorosnąć do 2 metrów wysokości. Poza zwykłą monsterą dziurawą istnieją też jej kolorowe odmiany, takie jak: Monstera deliciosa 'Variegata’, która ma liście w żółto-zielonym kolorze oraz Monstera deliciosa 'Variegata alba’ o dużych, zielonych liściach z białymi, nieregularnymi plamami. Monstera deliciosa ’Borsigniana’ – to odmiana podobna do monstery dziurawej, ale mniejsza i szybciej rosnąca. Liście mają po dwa rzędy dziur lub szczelin.

Monstera adansonii – to gatunek rośliny o liściach mniejszych i bardziej okrągłych, które mają wiele dziur. Nazywana jest też monsterą perforowaną lub monsterą „monkey mask”

Monstera pinnatipartita – to gatunek monstery o dużych i ciemnozielonych liściach z głębokimi wcięciami i małą ilością dziur. Ma też interesujące kwiaty podobne do obrazków.

Monstera dubia – to gatunek monstery o małych i jasnozielonych liściach z ciemnymi nerwami. Jest to roślina pnąca, która zmienia kolor i kształt liści w zależności od tego, czy ma podporę, czy nie.

Monstera siltepecana – to gatunek o małych i lśniących liściach ze srebrnymi plamami. Jest to roślina pnąca lub zwisająca, która dobrze rośnie w wiszących doniczkach.

Monstera obliqua – to bardzo rzadki i kosztowny gatunek monstery o bardzo cienkich i delikatnych liściach z licznymi dziurami. Jest znana też jako monstera duch lub monstera siateczkowa.

Monstera – warunki uprawy

Monstera to roślina z tropików, która dobrze rośnie i wygląda w domu. Aby zapewnić jej zdrowie i piękne liście, trzeba przestrzegać kilku zasad

Stanowisko: Monstera potrzebuje jasnego stanowiska, ale niebezpośredniego słońca. Może być w cieniu lub dalej od okna, ale wtedy jej liście będą małe i mniej wycięte. Najlepsza temperatura to 18-24°C latem i 10-18°C zimą. Roślina nie lubi suchego powietrza, więc trzeba ją zraszać lub postawić obok nawilżacza.

Podlewanie: Monstera lubi umiarkowane i regularne podlewanie. Ziemia w donicy powinna być wilgotna, ale nie mokra. Latem podlewa się ją raz w tygodniu, zimą raz na dwa tygodnie. Do podlewania używa się miękkiej wody o temperaturze pokojowej.

Nawożenie: Monstera wymaga nawozów wieloskładnikowych do roślin zielonych. Nawozi się ją od wiosny do jesieni co dwa lub trzy tygodnie. Można stosować nawozy o wydłużonym działaniu, np. w pałeczkach lub aplikatorach.

Przesadzanie: Monstera szybko rośnie i potrzebuje dużej donicy ze specjalnym drenażem na dnie. Młode rośliny przesadza się co roku na wiosnę, starsze co 3-5 lat. Podłoże powinno być żyzne, przepuszczalne i lekko kwaśne. Można użyć mieszanki ziemi liściowej, darniowej, torfu i piasku

Rozmnażanie: Monstera prosto rozmnaża się z sadzonek pędowych lub wierzchołkowych z korzeniem powietrznym. Sadzonki ukorzenia się w podłożu z torfu i piasku lub w wodzie. Należy zapewnić im wysoką temperaturę (25-30°C) i wilgotność.

Choroby nieinfekcyjne monstery

Brązowe końcówki liści Monstery są objawem zbyt suchego powietrza. Aby temu zapobiec, należy zraszać roślinę miękką wodą o temperaturze pokojowej lub stawiać ją w pobliżu nawilżacza. W okresie grzewczym należy unikać stawiania rośliny nad kaloryferem.

Żółknięcie liści Monstery jest objawem nadmiaru lub niedoboru wody. Aby temu zapobiec, należy podlewać roślinę umiarkowanie i regularnie, sprawdzając wilgotność podłoża. Należy też zapewnić roślinie przepuszczalne podłoże z drenażem i doniczkę z otworami odpływowymi.

Plamy na liściach Monstery są objawem poparzenia słonecznego lub niedoboru składników pokarmowych. Aby temu zapobiec, należy stawiać roślinę w jasnym, ale nie nasłonecznionym miejscu i nawozić ją regularnie nawozami wieloskładnikowymi do roślin zielonych.

Choroby infekcyjne

Plamistość liści

Monstera jest podatna na plamistość liści filodendronu, która objawia się ciemnobrązowymi, wodnistymi plamami na liściach, które zasychają i się kruszą. Przyczyną tej choroby jest nadmierna wilgoć w podłożu lub powietrzu, lub zakażenie z innych roślin, lub narzędzi. Aby temu zapobiec, należy podlewać roślinę umiarkowanie i zapewnić jej przepuszczalne podłoże z drenażem. Jeśli na liściach pojawią się plamy, należy je usunąć i opryskać roślinę fungicydem.

Zgnilizna korzeni

Monstera jest podatna na zgniliznę korzeni, która objawia się żółknięciem liści i mięknięciem i brązowieniem łodyg. Przyczyną tej choroby jest grzyb w systemie korzeniowym rośliny, który rozwija się w ciepłym i bardzo wilgotnym środowisku. Aby temu zapobiec, należy podlewać roślinę mniej i tylko do podłoża. Jeśli roślina wykazuje objawy tej choroby, należy ją wyjąć z podłoża i sprawdzić stan korzeni. Jeśli korzenie są brązowe i papkowate, należy je usunąć. Następnie opryskać roślinę fungicydem.

Szkodniki występujące na Monsterze

  • Wciornastki – to drobne, brązowawe insekty z małymi skrzydłami, które odżywiają się liśćmi i łodygami monstery. Można się ich pozbyć poprzez zastosowanie środków owadobójczych lub mechaniczne usuwanie.
  • Przędziorki – to maleńkie roztocze, które bywają trudne do dostrzeżenia. Powodują żółknięcie i usychanie liści monstery. Można im zapobiegać poprzez podnoszenie wilgotności powietrza w pobliżu rośliny, zraszanie jej wodą lub użycie preparatów akarycydowych.
  • Wełnowce – to szkodniki pokryte woskowymi włoskami, które ssą sok z monstery. Pozostawiają za sobą białe osady na liściach i łodygach. Można je zwalczać poprzez ręczne usuwanie lub opryskiwanie rośliny środkami owadobójczymi.
  • Mszyce – to zielone lub czarne owady, które zbierają się na młodych liściach i pędach monstery. Wysysają sok z rośliny i produkują spadź, która przyciąga mrówki i grzyby. Można je zwalczać poprzez spryskiwanie rośliny wodą z mydłem lub środkami owadobójczymi.
  • Ziemiórki – to larwa muchówki, która żyje w ziemi i żeruje na korzeniach monstery. Powoduje więdnięcie i żółknięcie liści. Można ją zwalczać poprzez wymianę ziemi na nową i użycie środków owadobójczych.
  • Czerwce – to czerwone lub pomarańczowe owady, które odżywiają się dolną stroną liści monstery. Powodują plamy i zniekształcenia liści. Można je zwalczać poprzez opryskiwanie rośliny środkami owadobójczymi lub mechaniczne usuwanie.
  • Owady minujące – to larwy motyli lub muchówek, które wykuwają korytarze wewnątrz liści monstery. Powodują brązowe plamy i dziury w liściach. Można je zwalczać poprzez usuwanie uszkodzonych liści lub użycie środków owadobójczych.

Owoce monstery

Monstera w naturalnym środowisku rodzi smaczne i pachnące owoce. Owoce te są źródłem witaminy C i potasu i mają właściwości odżywcze i lecznicze. Pamiętać należy jednak, aby nie jeść niedojrzałych owoców monstery, ponieważ zawierają one kwas szczawiowy, który może wywołać podrażnienie i opuchliznę błon śluzowych.

Monstera – zastosowanie w lecznictwie

Monstera nie ma wielu zastosowań leczniczych i ziołowych, ponieważ jej sok jest niebezpieczny i może wywołać silne podrażnienia lub alergie. Jednak według niektórych źródeł liście monstery mogą być używane zewnętrznie jako okłady na rany lub oparzenia. Owoce monstery mogą być jedzone na surowo lub gotowane jako lekarstwo na biegunkę, lub zapalenie gardła. Nie ma jednak oficjalnych badań naukowych potwierdzających skuteczność tych zastosowań.

Jedynym leczniczym zastosowaniem monstery, które ma pewne potwierdzenie historyczne, jest napar z liści i korzeni powietrznych monstery dziurawej (Monstera deliciosa), który jest stosowany w leczeniu artretyzmu. Odpowiednio przygotowane korzenie tej rośliny służą również jako remedium na ukąszenia węży.